ပိုးလမ္းမ စီမံကိန္းနဲ႔ တ႐ုတ္ဩဇာ ျဖန္႔က်က္ၿပီ

တ႐ုတ္ရဲ့ ပိုးလမ္းမစီမံကိန္း (ဂရပ္ဖစ္ – Wall Street Journal)

တ႐ုတ္ သမၼတ ရွီက်င္ပင့္ဟာ တ႐ုတ္ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီတြင္းနဲ႕ တ႐ုတ္ျပည္ ႏိုင္ငံေရးမွာ တရွိန္ထိုး ဩဇာၾကီးထြား လာေန႐ံုမက အာရွေဒသတြင္း ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေခါင္းေဆာင္မႈကို တ႐ုတ္ျပည္ အေနနဲ႕ ရယူလာေစေရး အစြမ္းျပေနပါျပီ။

တရုတ္ႏိုိင္ငံ ေတာင္ပိုင္း ဟုိင္နန္ျပည္နယ္မွာ အာရွေဒသ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အစည္းအေ၀းကို မတ္လ ေနာက္ဆံုးရက္ သတၱပတ္မွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္နည္း တ႐ုတ္ဟန္ ဒါးဗို႕စ္စတိုင္လ္ ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ ဘုိအာဖိုရမ္ အစည္းအေ၀းမွာ ၂၀၁၃ ကတည္းက တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င္ပင့္ ထုတ္ေရာင္းေနတဲ့ ပိုးလမ္းမႏွစ္သြယ္ စီမံကိန္းကို တကယ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ ေငြေၾကးပမာဏနဲ႕ အစီအစဥ္ေတြ ထုတ္ေျပာခဲ့ျပန္ပါတယ္။


ဒါဟာ အာရွမွာ တရုတ္ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ ၾကီးမားလာမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္အတြက္ “အာရွ အဓိက” ေပၚလစီအတြက္ ေခါင္းခဲစရာ ကိစၥျဖစ္ေနပါတယ္။

အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံငယ္ေတြအတြက္ ျခိမ္းေျခာက္မႈတခုလို႕ ျမင္သူေတြလည္း ရွိေနၾကပါတယ္။
ပိုးလမ္းမ ႏွစ္သြယ္ စီမံကိန္းကို ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ရွီက်င့္ပင္က အေရွ႕အာရွႏိုင္ငံ ကာဇက္စတန္မွာ စ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ရဲ့ တရားဝင္ ေၾကာ္ျငာအေခၚ “One Belt, One Road” ပါ။ ရာစုႏွစ္နဲ႕ ခ်ီျပီး တ႐ုတ္ျပည္က ပိုးကုန္သည္ေတြ အေရွ႕အာရွကို ျဖတ္ ႐ုရွားနဲ႕ ေျမာက္ပိုင္းဥေရာပထိ ကုန္သြယ္လာခဲ့တဲ့ လမ္းေတြကို ေခတ္မီေကာင္းမြန္လာေစေရး ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားမွာလည္း တဖန္ “၂၁ ရာစု ေရေၾကာင္း ပိုးလမ္းမ” ဆိုျပီး တ႐ုတ္ကေန ဥေရာပကို ေရာက္ဖို႕ ဗီယက္နမ္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ အိႏိၵယ၊ သီရိလကၤာ၊ အေရွ႕အာဖရိကနဲ႕ စူးအက္ဇ္တူးေျမာင္းကို ျဖတ္ ခ်ိတ္ဆက္ေရး တင္ျပလာျပန္ပါတယ္။

“ကမၻာ့ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္း၊ စီးပြားေရး အခင္းအက်င္းကိုု ေျပာင္းလဲဖို႔” တရုတ္အစိုးရက ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ပထ၀ီေဒသ အရဆုိရင္ေတာ့ အာရွ၊ အာဖရိက၊ ဥေရာပတို႔ကို လႊမ္းျခံဳတဲ့အတြက္ မဟာစီမံကိန္းလို႔ ဆုိႏိုင္ပါတယ္။ တရုတ္၊ အလယ္အာရွ၊ ရုရွားနဲ႔ ဥေရာပတုိ႔ အားလံုးကို စီးပြားေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ေပါင္းစည္းဖို႔ အထိ ရည္ရြယ္တယ္လို႔ တရုတ္က ဆုိတယ္။

အဓိက ရည္မွန္းခ်က္က အာရွဖြံ႔ျဖိဳးေရးအတြက္ ကြက္လပ္ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အအံု တည္ေဆာက္ေရး စီမံကိန္းလို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္က အာရွ အေျခခံအေဆာက္အဦး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေရး ဘဏ္ (Asian Infrastruture Investment Bank- AIIB) ကို ဖြဲ႕ဖို႕ကို ေျပာျပီး အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ၅၀ စထည့္ဖို႕ ကတိေပးပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြကိုလည္း ရွယ္ယာထည့္ဝင္ဖို႕ ေဆာ္ဩလိုက္ပါတယ္။ “ပိုးလမ္းမ ရံပံုေငြ” ဆိုျပီး ဘီလ်ံ ၄၀ ဖယ္ထားတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။

တကယ္ေတာ့ တ႐ုတ္အက်ိဳးစီးပြား ျမႇင့္တင္ေရးက အဓိက ျဖစ္ပါတယ္။ လမ္း ရထားလမ္း တံတား သေဘၤာဆိပ္ ပိုက္လိုင္း ေဆာက္လုပ္ေရးေတြမွာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ ကန္ထ႐ိုက္ရဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆက္သြယ္ေရးေကာင္းသြားရင္ တ႐ုတ္ကုန္စည္ေတြ တင္ပို႕ေရး ပိုသြက္လာမွာပါ။ တ႐ုတ္နဲ႕ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ေရး နယ္ေျမေတြ၊ ဘ႑ာေရး ေပါင္းစည္းတဲ့ ေဒသေတြ ေပၚေပါက္လာဖြယ္ရွိပါတယ္။
အေမရိကန္ကေတာ့ တရုတ္ရဲ႔ ဧရာမ စီမံကိန္းၾကီးကို သိပ္သေဘာေတြ႔ပံုမရပါဘူး။ ကမၻာ့ဘဏ္ကို အေမရိကန္က ျခယ္လွယ္ေနသလုိ၊ အာရွဖြံ႔ျဖိဳးေရးဘဏ္ကို ဂ်ပန္က ျခယ္လွယ္္ေနသလုိ၊ (AIIB) ဘဏ္ကို တရုတ္က သူ႔အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အသံုးခ်သြားမွာ အေမရိကန္က စိုးရိမ္ပံုရပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ျဖစ္ျဖစ္ AIIB ဟာ လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္လို႔ အေမရိကန္ အစုိးရက အေစာၾကီးကတည္းက ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တဲ့ ပညာရွင္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။

အမွန္တကယ္ လုိအပ္ခ်က္လို႔ ဆုိႏိုင္တာက အာရွ ဖြံ႔ျဖိဳးေရး ဘဏ္ရဲ႔ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ အာရွရဲ႔ အေျခခံ အေဆာက္အဦတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းအတြက္ ၂၀၁၀ ကေန ၂၀၂၀ အထိ ေဒၚလာ ၈ ထရီလီယံေလာက္ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာ ၈၀၀ ဘီလီယံ ကုန္က်မယ့္ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကမၻာ့ဘဏ္နဲ႔ အာရွ ဖြ႔ံျဖိဳိးေရး ဘဏ္က ပံ့ပိုးေပးႏုိင္တဲ့ ပမာဏက ဆင့္ပါးစပ္ႏွမ္းပက္သလို ျဖစ္ေနပါတယ္။

အာရွေဒသမွာ ေလာေလာဆယ္မွာပဲ တရုတ္က အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ စီမံကိန္းေတြ ရွိပါတယ္။ ကမၻာ့ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ထက္ အျမင့္မားဆံုး ႏိုင္ငံတကာ အေ၀းေျပးလမ္းျဖစ္တဲ့ ကာရာကိုရမ္ ဟုိင္းေ၀းလမ္းမၾကီးဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းက ၀ီဂါကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေဒသထဲက ကာရွီ Kashi နယ္ေျမကေန ပါကစၥတန္ေျမာက္ပိုင္းက သာေကာ့ ျမိဳ႔ Thakot အထိ ဆက္သြယ္ထားပါတယ္။
ဒီလိုပဲ ထုိင္းနိုိင္ငံနဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံကို ဆက္သြယ္မယ့္ ကီလိုမီတာ ၈၀၀ ေက်ာ္ အရွည္ရွိတဲ့ ရထားလမ္း စီမံကိန္းလည္း ျပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းက သေဘာတူထားျပီးျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆုိရင္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းအတြက္ ျပင္ဆင္မႈေတြကို စလုပ္ေနပါျပီ၊၊ ဒီအေတာအတြင္းမွာ တရုတ္နဲ႔ ဗီယက္နမ္၊ တရုတ္နဲ႔ ျမန္မာ၊ တရုတ္-ျမန္မာ-အိႏၵိယ ရထားလမ္းေတြကလည္း ေဆာက္လုပ္ဆဲျဖစ္ပါတယ္။
အလားတူ စီမံကိန္းေတြအတြက္ ရည္ရြယ္တဲ့ AIIB ဘဏ္မွာ ေဒၚလာ ဘီလီယံ တရာ အထိရွိလာဖို႔ ရည္မွန္းထားျပီး ကနဦး ေဒၚလာ ဘီလီယံ ၅၀ နဲ႔ စတင္တဲ့ အခါ အမ်ားစုကို တရုတ္က ထည့္၀င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ AIIB ဘဏ္အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္ခြင့္ေလွ်ာက္လႊာတင္ရက္ မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔မွာ ေဖာင္ပိတ္တဲ့အခါ အတည္ျပဳျပီးနဲ႔ ေလွ်ာက္ထားဆဲ အဖြဲ႔၀င္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၄၅ ႏုိင္ငံ ရွိပါတယ္။ အတည္ျပဳျပီး ၃၀ နဲ႔ ေလွ်ာက္ထားဆဲ ၁၅ ႏုိင္ငံရွိပါတယ္။

အေမရိကန္က ဘဏ္အသစ္ရဲ႔ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းကိစၥကို သတိေပးေနေပမယ့္ ဥေရာပ မဟာမိတ္ေတြနဲ႔ ျဗိတိန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီတို႔က AIIB ဘဏ္မွာ အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ ပါ၀င္မယ္လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

အာရွက အိႏၵိယနဲ႔ စင္ကာပူတုိ႔ကေတာ့ ကနဦး ထူေထာင္သူ ၂၁ ႏုိင္ငံမွာ ပါ၀င္ျပီး မႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလက နားလည္မႈသေဘာတူညီခ်က္ (MoU) မွာ လက္မွတ္ထုိးခဲ့ပါတယ္၊ ေတာင္ကိုရီးယားကိုလည္း အေမရိကန္က မတားႏုိင္ဘဲ AIIB မွာ အဖြဲ႔၀င္အျဖစ္ ေလွ်ာက္ထားပါတယ္။

တဖက္က ၾကည့္ရင္ ေတာင္ကိုရီးယားဟာ အေမရိကန္ရဲ႔ မဟာမိတ္ဆုိေပမယ့္ တရုတ္နဲ႔ အေရးၾကီးတဲ့ စီးပြားကုန္သြယ္ဘက္ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ဟာ ေတာင္ကိုရီးယားရဲ႔ အၾကီးဆံုး ကုန္သြယ္ဖက္ျဖစ္ျပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကားမွာ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္လည္း ဒီႏွစ္လယ္ မတုိင္ခင္မွာ လက္မွတ္ထုိးၾကဖို႔ ရွိပါတယ္။

ေလာေလာဆယ္မွာ AIIB ဘဏ္ရဲ႔ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကေတာ့ မသိႏုိင္ေသးပါဘူး။ AIIB မွာ မူလအဖြဲ႔၀င္နိုင္ငံေတြကပဲ ေရးဆြဲခြင့္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႔ သံုးသပ္ေနသလို အေမရိကန္ အေႏွးနဲ႔အျမန္ AIIB အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ဆုိေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ေရးဆြဲတဲ့အခါမွာ အေမရိကန္က ၀င္စြက္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။

တ႐ုတ္ရဲ့ အစီအစဥ္ကို ဒုတိယ ကမၻာစစ္အျပီး ဥေရာပ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အေမရိကန္က ေထာက္ပံ့တဲ့ Marshall Plan နဲ႕ တခ်ိဳ႕က ႏိႈင္းယွဥ္ျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါကို တ႐ုတ္က သေဘာမတူပါဘူး။ Marshall Plan ဟာ ဆိုဗီယက္ယူနီယံကို ဝိုင္းရံထိန္းခ်ဳပ္ေရး ျဖစ္ျပီး အခု ပိုးလမ္းမ အစီအစဥ္ကေတာ့ ႏွစ္ဘက္ “Win-Win” ျဖစ္မယ္လို႕ တ႐ုတ္က ဆိုေနပါတယ္။

ေသခ်ာတာကေတာ့ တရုတ္ရဲ႔ လက္ေတြ႔က်တဲ့ ပိုးလမ္းမႏွစ္သြယ္စီမံကိန္းၾကီးဟာ အေမရိကန္ သမၼတ အုိဘားမား တက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္က ေၾကညာထားျပီး လက္ေတြ႔မွာ အလုပ္မျဖစ္ေသးတဲ့ အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသ လႊမ္းမိုးေရး ေပၚလစီထက္ ပို စြဲေဆာင္ႏိုင္ေနပါတယ္။

ေမလတုန္းက အာရွ လံုျခံဳေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တရုတ္သမၼတက အေရးၾကီးတဲ့ မိန္႔ခြန္းေျပာပါတယ္။ “ အာရွအေရးဟာ အာရွသားေတြနဲ႔ ဆုိင္တယ္။ အာရွ လံုျခံဳေရးဟာ အာရွသား ေတြရဲ႔ တာ၀န္ပဲ” လို႔ ေျပာဖူးပါတယ္။

႐ုရွားကို အားကိုးေနရတဲ့ အလယ္အာရွက အရင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံႏိုင္ငံေဟာင္းေတြက ေရနံေစ်းက်ျပီး ႐ုရွမွာ သြားအလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့ အလုပ္သမားေတြ ျပန္ပို႕တဲ့ ေငြေတြလည္း က်ဆင္းလာခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ရဲ့ ေငြကို မ်က္စိက်ၾကပါတယ္။ အလယ္အာရွမွာ သူ႕ဩဇာက်ဆင္းသြားမွာကို စိုးရိမ္တဲ့ ႐ုရွားကိုယ္ႏိႈက္က တ႐ုတ္ရဲ့ အစီအစဥ္ကို ခ်ီးက်ဴးေနပါတယ္။

အင္ဒိုနီးရွား၊ အိႏိၵယတို႕လို အာရွက အေမရိကန္မဟာမိတ္ေတြအျပင္ ပစိဖိတ္ေဒသရဲ့ အေရးပါတဲ့ အဓိကမဟာမိတ္ ဩစေၾတးလ်ကေတာင္ တ႐ုတ္အစီအစဥ္ကို ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားေရွ႕တန္းတင္ျပီး ႐ႈျမင္လက္ခံပံုေပၚလာေနပါတယ္။

ဒီအတုိင္းဆုိရင္ အာရွမွာ စစ္ေအးေခတ္သစ္ ေပၚလာႏုိင္တယ္လို႔ နာမည္ေက်ာ္ စာေရးဆရာ Fareed Zakaria က သံုးသပ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ အင္အားၾကီး ႏုိင္ငံအခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ေက်ာခုိင္းျပီး အျပိဳင္အဆိုင္ ျဖစ္လာမယ္ဆုိရင္ ႏိုင္ငံငယ္ေတြ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ တန္ဖုိးနဲ႔ တရုတ္ တန္ဖိုးထဲက ၾကိဳက္ရာတခုကို ေရြးရေတာ့မယ့္ အေျခအေနမ်ဳိးဆီကို ဦးတည္သြားနိုင္လို႕ပါတဲ့။

(ညီေစာလြင္သည္ ျမန္မာ့ေရးရာႏွင့္ ကမၻာ့ေရးရာ သုံးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေရးသားေနသူ ျဖစ္သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ၿမိဳ႕တြင္ လတ္တေလာ ေနထိုင္သည္။)


 ဧရာ၀တီ